سهم مدارس دولتی از رتبه‌های برتر کنکور؛ فقط ۷ درصد
«برترین‌های کنکور» معرفی شدند. خبری که با تعویق دو هفته‌ای البته در زمان غیرمعمول از نگاه رسانه‌ها اعلام شد تا بالاخره آزمون، پایان‌بندی غیرمتعارفی هم داشته باشد. به گفته عبدالرسول پورعباس، سرپرست سازمان ملی سنجش ارزشیابی نظام آموزش کشور در نشست خبری روز گذشته، داوطلبان از 14 شهریور ماه باید نسبت به انتخاب رشته خود اقدام کنند. آزمونی که دلیل تعویق آن در برگزاری نوبت دوم آزمون و بالطبع اعلام نتایج، به گفته این مقام مسئول انتخابات ریاست‌جمهوری بوده است. اما مدل اطلاع‌رسانی در این باره خود از نکات جالب این دوره از آزمون سراسری به شمار می‌رود.
با وجود اینکه دو سالی از مرحله‌ای شدن کنکور می‌گذرد، اما علی‌رغم اینکه شیوه سنجش و پذیرش جدید و به اصطلاح دومرحله‌ای شدن کنکور از دی ماه 1401 اجرایی شده، این مساله هم نتوانسته تب کنکور را به قبل برگرداند و به نظر می‌رسد داوطلبان ترجیح می‌دهند بیشتر در رشته‌های بدون آزمون شرکت کنند به‌طوری‌که جمعیت داوطلبان در دو دوره آزمون سراسری 1403 نسبت به مدت مشابه آن با ریزش 15 درصدی همراه بود؛ اتفاقی که البته دلایل مختلفی اعم از اضافه شدن آزمون اختصاصی دانشگاه فرهنگیان، عدم امکان شرکت همزمان در دو گروه زبان در کنار دیگر گروه‌های آزمایشی و طبیعتا روند بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی داشت. با این حال بررسی دو مرحله نوبت کنکور امسال هم نشان می‌دهد جمعیت داوطلبان از مرحله اول تا مرحله دوم با کاهش 15 درصدی همراه بوده. یعنی بخشی از داوطلبانی که در مرحله اول شرکت کرده‌اند، دیگر تمایلی برای محک زدن خود در مرحله دوم نشان نمی‌دهند که این خود نشان می‌دهد دومرحله‌ای شدن آزمون آن‌طور که انتظار می‌رفت، مورد اقبال قرار نگرفته است.
سهم 27.5 درصدی تهرانی‌ها از برترین‌های کنکور امسال
توزیع ناعادلانه امکانات آموزشی و امکان دسترسی بیشتر به امکانات این حوزه برای خانواده‌های مقیم استان تهران، مساله تکراری و البته حل‌نشده‌ای به شمار می‌رود که باعث شده بحث عدالت آموزشی هم یکی از موضوعات پرحاشیه کشور محسوب شود. اتفاقی که هر بار نیز با اعلام اسامی برترین‌های کنکور خود را به رخ می‌کشد تا نشان دهد، محل زندگی می‌تواند سهم نسبتا قابل توجهی را در موفقیت‌های تحصیلی و شغلی افراد داشته باشد. البته این بدان معنی نیست که دانش‌آموزان دیگر استان‌ها نمی‌توانند سهمی در لیست 40 نفره برترین‌ها در 5 گروه آزمایشی داشته باشند، اما نگاه واقع‌بینانه به این جمعیت و ملاک قرار دادن آمارهای مربوط به کنکور امسال هم نشان داد، پایتخت‌نشینی خود یکی از کلیدهای موفقیت در عرصه آزمون سراسری به حساب می‌آید به‌طوری‌که از مجموع 40 داوطلب برتر این دوره از کنکور، 11 نفرشان که معادل 27.5 درصد می‌شود در مدارس استان تهران تحصیل کرده‌اند. بعد از آن خراسان رضوی با 6 داوطلب سهم 15 درصدی در آزمون امسال داشته است. استان‌های تبریز و اصفهان نیز هر کدام 7.5 درصد از رتبه‌های برتر را به خود اختصاص داده‌اند. در این بین قزوین، کرمانشاه، رشت، رفسنجان و… هرکدام تنها یک سهمیه در بین برترین‌ها داشته‌اند.
32 درصد رتبه‌های برتر در دست داوطلبان دختر
اگر بخواهیم به برترین‌های کنکور امسال با عینک جنسیتی نگاه کنیم، باید عنوان کرد سهم داوطلبان دختر در مجموع 32.5 درصد بوده و 67.5 درصد دیگر در اختیار دانش‌آموزان پسر بوده است. جالب اینجاست که در بین برترین‌های گروه آزمایشی ریاضی حتی یک داوطلب دختر هم وجود ندارد! و تمام 10 رتبه برتر این گروه در اختیار پسران بوده است. این وضعیت در علوم تجربی هم چندان تعریفی ندارد؛ چراکه سهم داوطلبان دختر در این گروه تنها 10 درصد بوده است. وضعیت اما در علوم انسانی تغییر قابل توجهی داشته و 30 درصد برترین‌های آن را دختران تشکیل می‌دهند؛ اتفاقی که در گروه هنر به صورت 100 درصدی محقق شده و در گروه زبان نیز 80 درصد جمعیت در اختیار دختران بوده است.
73 درصد برترین‌های 3 گروه اصلی کنکور سمپادی بودند
بررسی نوع مدارس در 3 گروه اصلی آزمایشی کنکور امسال هم نشان می‌دهد که باز دست برتر با دانش‌آموزانی بوده که در مدارس سمپاد و تیزهوشان درس خوانده‌اند به‌طوری‌که 73 درصد از برترین‌های این سه گروه را سمپادی‌ها تشکیل داده‌اند. جالب اینجاست که در گروه علوم تجربی حتی یک نفر هم از مدارس غیرسمپادی‌ها وجود ندارد! در حالی که سهم این مدارس در دو گروه ریاضی و علوم انسانی 60 درصد بوده است. البته سهم سمپادی‌ها در کنکور سال گذشته با در نظر گرفتن جمعیت دو گروه زبان و هنر به 60 درصد می‌رسید، رقمی که نشان می‌دهد در هر حال دانش‌آموزان این نوع از مدارس دست بالا را در میان برترین‌ها دارند و این مساله نشان می‌دهد نوع مدرسه محل تحصیل می‌تواند شانس قبولی یا عدم قبولی را در میان داوطلبان تا حد قابل توجهی تغییر دهد. در تمام این سال‌ها بحث کیفیت پایین آموزش در مدارس دولتی و سهم اندک آنها در میان برترین‌های کنکور همیشه مورد نقد بوده است، اتفاقی که امسال هم با در نظر گرفتن سهم 7 درصدی از بین 30 نفر برتر نشان می‌دهد که واقعا این مدارس نتوانسته‌اند، آن‌طور که انتظار می‌رود سهم قابل توجهی را در کنکور داشته باشند. وضعیت در مدارس نیمه‌دولتی هم همین است، به‌طوری‌که درمجموع 3 گروه آزمایشی علوم ریاضی، تجربی و علوم انسانی تنها دانش‌آموزان دو مدرسه نیمه‌دولتی توانسته بودند در میان برترین‌ها قرار بگیرند. سهم اندکی که نشان می‌دهد حتی حضور در میان نیمه‌دولتی‌ها هم شانس بیشتری از آنچه در مدارس دولتی وجود دارد، در اختیار دانش‌آموزان قرار نمی‌دهد. اتفاقی که می‌طلبد تا مسئولان آموزش‌وپرورش یک بار برای همیشه فکری برای این داشته باشند؛ چراکه طبیعتا بخش قابل توجهی از جمعیت دانش‌آموزی در مدارس دولتی تحصیل کرده و از سوی دیگر، این مدارس سهم قابل توجهی را در استان‌های محروم از حیث بار آموزشی در دوره متوسطه برعهده دارند، اما سهم کمتر از 10 درصدی این مدارس در برترین‌های کنکور نشان می‌دهد، عملا شانس قرارگیری آنها در میان برترین‌ها به‌شدت پایین است.
مدارس غیرانتفاعی؛ همچنان مسیر جایگزین برای رسیدن به رتبه‌های برتر
مساله غیرقابل انکار آن است که بعد از سمپادی‌ها، این دانش‌آموزان غیرانتفاعی هستند که می‌توانند سهم بیشتری را از سفره برترین‌های کنکور داشته باشند. اتفاقی که بار دیگر این مهم را یادآور می‌شود که برای رسیدن به رتبه برتر کنکور که مجوز تحصیل در رشته و دانشگاه برتر کشور خواهد بود، نمی‌توان خیلی به تحصیل در مدارس دولتی و نیمه‌دولتی دلخوش کرد و عملا شانس قبولی از طریق این مدارس با در نظر گرفتن جمعیت دانش‌آموزی آنها به حدی پایین و شاید غیرممکن باشد. موضوع مهم دیگری که شاید توجه به آن خالی از لطف نباشد این است که در میان 30 داوطلب برتر در 3 گروه آزمایشی یاد شده، 10 نفرشان از تهران بوده‌اند که از این میان نیز 60 درصدشان را سمپادی‌ها تشکیل داده‌اند و 40 درصد دیگر نیز غیرانتفاعی هستند؛ یعنی عملا حتی یک برگزیده نیز از مدارس دولتی در استان تهران نتوانسته بود خودش را در میان برترین‌های این 3 گروه برساند. این مساله قطعا لزوم آسیب‌شناسی نسبت به کیفیت این مدارس را در استان بیش از پیش می‌کند؛ چراکه قطعا وقتی داوطلبی نتواند از مدارس دولتی در پایتخت کشور در میان برترین‌ها قرار بگیرد، معنایش آن است که راه برای داوطلبان دیگر استان‌ها به مراتب سخت‌تر خواهد بود
