فاجعه اتمی چه بر سر چرنوبیل آورد؟ + عکس
حیوانات بدون هیچ فعالیت صنعتی، کشاورزی یا ساخت و ساز، پناهگاهی نادر و عاری از دخالت انسان پیدا کردند. ناپدید شدن فعالیت‌های انسانی ثابت کرد که فقدان انسانیت گاهی می‌تواند بزرگ‌ترین هدیه برای طبیعت باشد.
منطقه‌ی ممنوعه‌ی چرنوبیل به‌طور غیرمنتظره‌ای به یکی از مناطق با تنوع زیستی بالا در اروپا تبدیل شده است. گونه‌هایی که در سایر نقاط جهان کمیاب یا در معرض خطر انقراض هستند، در این منطقه رشد و شکوفایی پیدا کرده‌اند.
در چرنوبیل، گرگ‌های خاکستری، سیاه‌گوش‌ها و حتی جمعیت‌های کوچکی از گوزن‌های شمالی در کنار انواع پرندگان، حشرات و دوزیستان زندگی می‌کنند. این همزیستی طبیعی باعث ایجاد یک اکوسیستم متوازن و پویا شده، جایی که طبیعت توانسته است بدون دخالت انسان، تعادل خود را بازیابد و حیوانات و گیاهان در آن شکوفا شوند.
چرنوبیل به پناهگاهی برای گرگ‌های خاکستری تبدیل شده است که اکنون بدون دخالت انسان رشد می‌کنند. مطالعات نشان می‌دهد که جمعیت گرگ‌ها در این منطقه هفت برابر بیشتر از ذخیره‌گاه‌های نزدیک به آن برآورد می‌شود. با رفتن انسان‌ها، گرگ‌ها نقش خود را به‌عنوان شکارچی رأس هرم بازی کردند و جمعیت گونه‌های شکاری‌ای مانند گوزن و گراز را در تعادل نگه داشتند. آن‌ها حتی فراتر از منطقه گسترش یافته‌اند و در مناطق اطراف، قلمروهای جدید ایجاد کرده‌اند.
در دهه‌ی ۱۹۹۰، حافظان محیط زیست، اسب‌های شوالسکی را که گونه‌ای نادر از اسب‌های وحشی بومی آسیای مرکزی هستند، وارد منطقه‌ی ممنوع چرنوبیل کردند. اسب‌ها در کمال تعجب توانستند در این محیط رادیواکتیو رشد کنند. آن‌ها بدون تخریب زیستگاه و شکار غیرقانونی، آزادانه پرسه می‌زنند، روی علف‌ها چرا می‌کنند و گله‌هایی را تشکیل می‌دهند که به نمادی از تجدید حیات وحش در چرنوبیل تبدیل شده است.
چرنوبیل به پناهگاه گونه‌های پرندگان کمیاب و در معرض انقراض از جمله لک‌لک‌های سیاه، عقاب‌های دم سفید و شاه‌بوف اوراسیایی تبدیل شده است. غیبت انسان و شکار باعث شد این گونه‌ها به گونه‌ای رشد کنند که در جای دیگر امکان‌پذیر نبود. حتی پرستوهای مقاوم به تشعشع با جهش‌های ژنتیکی خفیف، منطقه‌ی چرنوبیل را خانه‌ی خود کرده‌اند.
جنگل‌های چرنوبیل اکنون مملؤ از حیوانات وحشی از جمله گراز وحشی، گاومیش کوهان‌دار اروپایی و حتی خرس قهوه‌ای است. این حیوانات که زمانی به دلیل فعالیت‌های انسانی کمیاب بودند، اکنون آزادانه در سراسر منطقه پرسه می‌زنند. عدم شکار و تخریب زیستگاه به این گونه‌ها فرصتی برای بازسازی جمعیت خود داده است.
قورباغه‌ها و مارها به خوبی با محیط چرنوبیل سازگار شده‌اند. برخی از قورباغه‌ها در این منطقه، احتمالاً به‌عنوان سازگاری با تشعشع رنگدانه‌های پوستی تیره‌تری از خود نشان می‌دهند. دوزیستان، که اغلب شاخص‌های سلامت محیطی در نظر گرفته می‌شوند، در تالاب‌ها و آبراه‌های منطقه رشد می‌کنند و انعطاف‌پذیری شگفت‌انگیزی در برابر سطوح تشعشع از خود نشان می‌دهند.
در منطقه‌ی چرنوبیل، به دلیل نبود فعالیت‌های کشاورزی و استفاده از آفت‌کش‌ها، جمعیت حشرات به‌ویژه گرده‌افشان‌هایی مانند زنبورها و پروانه‌ها به‌طرز چشمگیری افزایش یافته است. در این منطقه، چمنزارهای طبیعی پر از گل‌های وحشی جای زمین‌های کشاورزی رهاشده را گرفته‌اند و این حشرات اکنون در آنجا شکوفا شده‌اند.
شبکه‌ی طبیعی گرده‌افشانی که حشرات ایجاد کرده‌اند، به بقای پوشش گیاهی منطقه کمک می‌کند و یک اکوسیستم خودپایدار را به وجود می‌آورد. به عبارت دیگر، طبیعت بدون دخالت انسان و استفاده از مواد شیمیایی، توانسته است توازن و پایداری خود را حفظ کند.
تشعشعات هسته‌ای هنوز در منطقه چرنوبیل وجود دارد، اما حیات وحش توانایی شگفت‌انگیزی برای سازگاری با این شرایط نشان داده است. درحالی‌که برخی حیوانات تغییرات ژنتیکی جزئی‌ای نشان می‌دهند، گونه‌ها به‌طور کلی راهکارهایی برای مقابله با محیط رادیواکتیو پیدا کرده‌اند. تحقیقات نشان می‌دهند که برای بسیاری از حیوانات، وجود انسان‌ها به‌مراتب پرخطرتر از تشعشعات محسوب می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که طبیعت در نبود دخالت‌های انسانی توانسته است خود را با شرایط دشوار نیز تطبیق دهد.
رودخانه‌ها و تالاب‌های چرنوبیل اکنون به بخش مهمی از تعادل و پویایی زیست‌بوم این منطقه تبدیل شده‌اند. بدون سدها، آلودگی یا دخالت انسانی، رودخانه‌ها و تالاب‌های چرنوبیل به زیستگاه‌های دست‌نخورده‌ای برای حیات آبزیان تبدیل شده‌اند. جمعیت ماهیان بار دیگر رشد چشمگیری داشته و سمورهای آبی به این آبراهه‌ها بازگشته‌اند. اکوسیستم‌های مذکور نقشی حیاتی در تنوع زیستی منطقه دارند و از حشرات کوچک گرفته تا پستانداران بزرگ را پشتیبانی می‌کنند.
شهرهای متروکه‌ای مانند پریپیات اکنون به ترکیبی شگفت‌انگیز از جنگل و شهر تبدیل شده‌اند. درختان، بوته‌ها و پیچک‌ها ساختمان‌های رهاشده را فرا گرفته‌اند و حیوانات از این سازه‌ها به‌عنوان پناهگاه استفاده می‌کنند. پرندگان در مدارس متروکه آشیانه می‌سازند و روباه‌ها توله‌های خود را در آپارتمان‌های قدیمی بزرگ می‌کنند. این مناطق بازطبیعی‌شده نشان می‌دهند که طبیعت چگونه می‌تواند با سرعتی شگفت‌انگیز فضاهای انسانی را دوباره پس بگیرد و به چرخه‌ی خود بازگرداند.
رشد دوباره‌ی حیات وحش در چرنوبیل واقعیتی ناخوشایند را برجسته می‌کند؛ درحالی‌که تشعشعات مضر هستند، حضور انسان‌ها اغلب آسیب بیشتری به اکوسیستم‌ها وارد می‌کند. شکار بی‌رویه، آلودگی و تخریب زیستگاه‌ها تأثیری بسیار بزرگ‌تر از آنچه تصور می‌کنیم بر حیات وحش دارند.
چرنوبیل به‌عنوان یک یادآوری تأثیرگذار نشان می‌دهد که انسان‌ها می‌توانند چقدر به طبیعت آسیب وارد کنند و همزمان طبیعت چقدر سریع می‌تواند بهبود یابد؛ اگر ما دست از مداخله برداریم.
